De letter B is nog niet afgehandeld, want bijsnijden is de belangrijkste correctie van bijna elke foto uit je verzameling en het zou dus erg vreemd zijn als dat bij jou nooit hoeft.

Toen ik in 1965 met fotograferen begon en korte tijd later ook zelf ging afdrukken, was de aanschaf van een papiersnijder één van de eerste hulpmiddelen in mijn kleine dokahoekje en bij het afwerken en inplakken van mijn vergrotingen.

Opmerking: het is belangrijk om te beseffen dat je met zo’n snijder tevens een andere belangrijke correctie kunt uitvoeren, namelijk het opheffen van een storende scheefstand.

 

Er is geen stuk gereedschap in huis dat sindsdien zo intensief is gebruikt. Vrijwel elke foto heeft erop gelegen en dat zijn er vele duizenden geweest. Het is nog steeds hetzelfde ding van een onbekend merk (het staat er zelfs niet op) - al 40 jaar lang en daarom heb ik er uit eerbied maar eens een foto van gemaakt: 

Dat was nog in het analoge tijdperk en dat is bij mij pas in 2005 afgesloten. En gek genoeg wordt die snijder ook nauwelijks meer gebruikt, want ten eerste laat ik niet veel foto's meer afdrukken (dat doe ik bovendien niet meer zelf) en ten tweede heb ik mijn digitale bestanden dan al zo nauwkeurig “op maat gebracht” dat er zelden meer iets te snijden valt.

Camera’s leveren foto’s met een vaste verhouding tussen breedte en hoogte: meestal 4:3, maar bij de duurdere spiegelreflexcamera’s 3:2 - net als vroeger bij kleinbeeldnegatieven.

Het zou dus erg toevallig zijn als dat voor elke scène de optimale uitsnede is en daarom is bijsnijden de enige manier om die uitsnede te verbeteren, maar ook om storende details langs de randen weg te snijden, want die waren je bij het maken van de foto nog niet opgevallen. Vandaar dat handmatig (dus “op het oog”) bijsnijden de standaardinstelling van Picasa moet zijn, want dan ben je helemaal vrij – ook al zul je er meestal naar streven om een zo groot mogelijk deel van de oorspronkelijke foto te behouden.

Opmerking: het kan soms gebeuren dat je voor een speciaal doel maar een klein gedeelte van de oorspronkelijke foto nodig hebt, maar als je dat van te voren had geweten, had je van dat speciale detail beter een aparte foto kunnen maken om voldoende pixels te hebben. Als je die detailfoto nog kunt maken, zou ik dat zeker doen.

Ik wil het nu niet hebben over die “vrije uitsnede” (nodeloos afgekort tot Handm.), want dit onderwerp komt natuurlijk nog aan bod bij Corrigeren, maar over bijsnijden om een bepaalde verhouding te krijgen voor een bepaald afdrukformaat of voor een bepaald beeld­scherm. Die mogelijkheden daarvoor zijn namelijk in Picasa3 veel uitgebreider geworden dan ze in Picasa2 waren, want daarin had je maar 3 “formaten” en nu minstens 11.

 

Het merendeel van die keuzemogelijkheden zie je hieronder in het linker paneel dat onder de basisbewerkingen valt, net zoals rechtmaken en retoucheren (ook nieuw).

Opmerking 1: deze foto is nog praktisch oorspronkelijk en heeft een verhouding van 4:3 (1,33). Dit wordt aangegeven bij “Huidige verhouding: 2608x1952”, want als je die getallen op elkaar deelt krijg je ook ongeveer 1,33. Deze verhouding kan ook elders in het lijstje worden gekozen.

Opmerking 2: alvorens te gaan bijsnijden is rechtmaken meestal noodzakelijk omdat bijna elke foto per ongeluk een beetje scheef genomen is. Bij deze foto was dat ook enigszins het geval.

De vraag is nu: wanneer kun je (of moet je) een bepaalde verhouding gebruiken? Het ant­woord is simpel: bijna nooit, tenzij er speciale eisen zijn zoals: de foto moet als afdruk in een bepaald lijstje passen zonder een passe-partout te gebruiken of de foto moet een bepaald scherm vullen zonder dat er links en rechts (of boven en onder) zwarte stroken overblijven.

Dus in het algemeen kun je stellen: een foto moet gewoon handmatig (dus met een vrije verhouding) worden bijgesneden om een optimaal plaatje te krijgen, maar in bijzondere ge­vallen kan een kopie van het bestand worden benut om een uitsnede met een bepaalde verhouding te maken. Dat zie je hieronder, waarbij ik gekozen heb voor een 3:2 verhouding die geschikt is voor een afdruk op 10x15 formaat, maar in feite voor elk formaat met die verhouding.

Picasa doet dan 3 voorstellen (eigenlijk 6, want elk voorstel kun je kantelen) en ik heb het rechtse miniatuurtje gekozen waarbij er toevallig een snijkader wordt getoond dat de volle breedte van de foto neemt. Dat kader heb ik een beetje omhoog geschoven om niets van de duintop af te snijden en gelukkig bleef daarbij het paaltje linksonder helemaal in beeld en dat is in dit geval belangrijk omdat het een grote rol speelt in de dieptewerking van deze foto:

Dit is dus toevallig een uitsnede die best acceptabel is en om je daarvan te overtuigen, kun je even op de knop Voorbeeld klikken om te zien hoe het resultaat is en als dat niet bevalt, zal het vaak moeilijk zijn om een ander aanvaardbaar compromis te vinden.

Opmerking 1: met de knop “Wissen” verwijder je niet de foto, maar verdwijnt het snijkader.

Opmerking 2: de beste manier om een vrije uitsnede geschikt te maken voor een specifieke verhouding, is het toevoegen van aanvulrandjes als een kunstmatig passe-partout, maar dat kan in Picasa3 alleen bij afdrukken via je eigen printer (zie: Afdrukken2). En anders moet je dat (na exporteren) met een ander programma zoals IrfanView doen (zie: Afdrukken 1).

Juist vanwege het grote aantal mogelijkheden, is het zinvol om daar enige structuur in aan te brengen, want de presentatie lijkt nogal onlogisch. Maar dat komt omdat het eigenlijk niet om “formaten” gaat, maar om verhoudingen – dus men hinkt kennelijk nog steeds op twee gedachten.

We moeten daarbij onderscheid maken tussen papiermaten en schermmaten en in beide ge­vallen heb je te maken met klassieke en met moderne “maten”. Bovendien is er ook nog onderscheid tussen spraakgebruik en werkelijkheid, want wat men “A4” noemt, heeft een precieze maat van 21,0x29,7 cm en dat is een verhouding van 1,41 (ongeveer 7:5). Maar die verhouding geldt voor alle A-formaten zoals A6 (10,5x14,8), A5 (14,8x21,0) en A3 (29,7x42,0), dus de keuze voor “A4” is een keuze voor alle A-formaten en de enige vraag die dan nog overblijft is of het bestand na bijsnijden nog voldoende pixels overhoudt om een kwaliteitsafdruk op A4 of zelfs A3 te kunnen maken. De bijkomende vraag is dus: hoeveel pixels moeten er dan nog zijn?

Stel dat er voldoende pixels zijn en dat de foto ook optisch voldoende scherp is voor een afdruk op groot formaat. De fotoservice kan echter geen afdrukken op A3-formaat leveren, maar wel op “30x40” en dat is eigenlijk 30,5x40,6. Dat is echter niet een verhouding van 1,41, maar van 1,33 (dus 4:3) en dat wordt in het Picasa-lijstje een standaardscherm genoemd zoals ouderwetse beeldbuizen met 800x600 of 1024x768 pixels. Die aanduiding kan dus verwarring veroorzaken omdat je bij een scherm niet aan een afdruk denkt. Ook over benodigde pixels bestaan er veel bakerpraatjes en dan maakt het ook uit of je het over een afdruk of over een scherm hebt.

Dus je hebt een overzicht zoals hieronder nodig en zelfs dat is vast nog niet volledig:

Afdruk	BxH (cm)	B/H	B:H	Pixels minimaal
5x8	8,0x5,0	1,60	8:5	480x300
9x13	12,7x8,9	1,43	~7:5	760x530
10x15	15,2x10,1	1,50	3:2	900x600
11x15	15,2x11,4	1,32	4:3	900x680
13x18	17,8x12,7	1,40	~7:5	1070x760
15x21	21,0x15,2	1,38	~7:5	1240x900
18x24	24,0x17,8	1,35	~4:3	1440x1070
20x25	25,4x20,3	1,25	5:4	1520x1220
20x30	30,5x20,3	1,50	3:2	1830x1220
24x30	30,5x24,0	1,27	~5:4	1830x1440
30x40	40,6x30,5	1,33	4:3	2440x1830
40x50	50,8x40,6	1,25	5:4	2500x2000
50x60	61,0x50,8	1,20	6:5	2500x2080
50x75	75,6x50,8	1,49	3:2	2500x1690
A6	14,8x10,5	1,41	~7:5	890x630
A5	21,0x14,8	1,41	~7:5	1260x890
A4	29,7x21,0	1,41	~7:5	1780x1260
A3	42,0x29,7	1,41	~7:5	2520x1780
CD	12,0x12,0	1,00	1:1	720x720
Scherm	BxH (pixels)	B/H	B:H	Opmerkingen
Mini	320x240	1,33	4:3	Palmtops
Klein	640x480	1,33	4:3	Digilijstjes
Breed	800x480	1,66	5:3	Digilijstjes
Middel	800x600	1,33	4:3	Digilijstjes
Groot	1024x768	1,33	4:3	17” Beeldbuis
Extra groot	1280x1024	1,25	5:4	17/19” LCD
Breedbeeld	1024x600	1,71	~16:9	Netbook 10”
Breedbeeld	1440x900	1,60	16:10 (8:5)	Laptops
Breedbeeld	“1600x900”	1,77	16:9	Breedbeeld LCD

 

Opmerking 1: niet alle maten respectievelijk verhoudingen worden in het keuzelijstje van Picasa genoemd en niet alle maten zijn beschikbaar bij de gebruikelijke fotoservices.
 

Opmerking 2: “pixels minimaal” is gebaseerd op een afdrukresolutie van ongeveer 150 dpi voor redelijke kwaliteit. De vuistregel voor de beste kwaliteit is dat er aan pixels 100x de afmetingen in cm beschikbaar is – dat correspondeert met een resolutie van 250 dpi. Voor formaten groter dan 30x40 is een lagere dpi acceptabel vanwege bekijken of afstand.
 

Nu is alles duidelijk: als je per e-mail een ogenschijnlijk aardige foto met slechts 640x480 pixels ontvangt, kun je die prima en schermvullend afbeelden op een digilijstje dat toevallig ook 640x480 pixels heeft. Maar om een scherm met 1280x1024 pixels te vullen, moet die foto te veel worden uitgerekt om nog mooi te kunnen zijn – tenzij die verslechtering door trucjes in het betreffende fotoprogramma wordt verdoezeld.

Evenzo kan dat fotootje met prima kwaliteit worden afgedrukt op creditcardformaat (5x8), maar slechts met matige kwaliteit op 10x15 formaat, tenzij je fotoprogramma ook die kwaliteit nog weet “op te pimpen” tot iets goeds – maar dat is onwaarschijnlijk.

Maar uit een moderne en normaal ingestelde digitale camera komen bestanden met meer dan voldoende pixels voor elk beeldscherm en voor afdrukken tot A4 of nog groter, dus daarover hoef je niet in te zitten, tenzij je erg rare dingen met die bestanden gaat doen.

Er is nog een ander probleem, maar dat heeft te maken met de uiteenlopende verhoudingen van foto’s: een niet-bijgesneden foto met een verhouding van 4:3 (vers uit je camera) past nu eenmaal niet goed op een velletje papier met verhouding 3:2 of op een scherm met een verhouding van 5:4 – zelfs al heeft die foto meer dan voldoende pixels.
Er moeten dus compromissen worden gesloten en het hangt helemaal van jou af hoever je hierin wilt gaan:

1.      Of je accepteert een afdruk met formaat 10x13,3 waar misschien toch teveel op staat

2.      Of je snijdt de foto bij in een 3:2 verhouding zodat je wel een 10x15 afdruk krijg waar keurig op staat wat jij wilt en niet wat de fotoservice er toevallig nog op laat staan.

3.      Of je accepteert dat er boven en onder de foto op je scherm een zwarte strook is (of links en rechts) of je snijdt de foto eerst bij in een 5:4 verhouding (die staat er helaas niet bij, maar als je 20x25 kiest, is het ook goed), bijvoorbeeld zoals hieronder: 

Nee, natuurlijk niet – niet uit laksheid, maar omdat het onzinnig is om je foto’s “passend” te gaan maken voor een bepaald scherm, want volgend jaar heb je misschien alweer een ander!

Foto’s die de moeite waard zijn om in een jaarmap bewaard te blijven, moeten dus (na rechtmaken) gewoon handmatig worden bijgesneden zonder rekening te houden met een scherm of met een eventuele afdruk. Dat er dan op dat scherm bij de ene foto zwarte randen links en rechts zijn en bij een andere boven en onder en soms toevallig geen randen, neem je dan gewoon voor lief en dat blijkt in de praktijk ook helemaal geen bezwaar te zijn.

Voor alle andere toepassingen exporteer de daarvoor geselecteerde foto’s naar een tijde­lijke map. Dan kun je bij dit exporteren al rekening houden met je doel: voor een paar 10x15 afdrukjes bij het Kruidvat hoeven die bestanden immers geen 3200 pixels breed te zijn, want 1600 is ook al voldoende en zulke verkleinde bestanden uploaden immers heel wat sneller.

In Picasa 3.6 is er ogenschijnlijk niets veranderd of verbeterd aan het lijstje, maar helemaal links onderaan staan er toch twee nieuwe regels: Aangepaste beeldverhoudingen en Aangepaste beeldverhouding toevoegen…
Als ik op de laatste regel klik, verschijnt er een klein venstertje, waarin ik de gewenste maten en een passende omschrijving kan typen: 

Als voorbeeld heb ik hier gekozen voor de maten van een pasfoto: 3,5x4,5 cm, ingetypt als 3.5 en 4.5 in de bovenste vakjes. Deze getallen zijn zowel een maat voor de gewenste snij­verhouding als voor de gewenste maat in centimeters van de afdrukjes.

Hieronder zie je hoe ik het snijkader heb geplaatst en ingesteld, want een pasfoto moet een beetje degelijk zijn, anders gaan de ambtenaren blozen.

En als ik dan wil gaan afdrukken, kom ik in de problemen want de juiste maten komen niet voor en 5x8 cm is de dichtstbijzijnde maat. Maar door op de gok een brede rand in te stellen die ik later weg kan knippen, krijg ik mooie Claudia toch keurig 3x op een 10x15 velletje: 

Ik kan niet genoeg benadrukken dat het bij snijden om de verhouding gaat en pas in de ver­volgstap over de echte maten. Maar dat kunnen in plaats van centimeters ook pixels zijn en daarvan geef ik nu twee voorbeelden.

Stel dat je voor een website een banner nodig hebt die een maat van 880x250 pixels moet hebben. Je kunt echter met Picasa uit een foto (of collage) geen strookje met die “maten” snijden, maar wel met die verhouding, dus dan typ je 8.8 en 2.5 (of 88 en 25) in de vakjes en geef je die maatvoering de naam “Banner”of zoiets.
Dan maak je vervolgens de gewenste uitsnede en kies je onderaan exporteren en typ je 880 in het formaat-vakje. Dan krijg je in een aparte map een keurig bestandje met 880x250 pixels dat je meteen naar de html-editor van je site kunt uploaden (zie ook Formaat verkleinen).

Nog zo’n voorbeeld: voor de omslag van een klein fotoboekje dat je bij Albelli wilt bestellen heb je uitsnede nodig die op formaat 40x15 zal worden afgedrukt - maar feitelijk iets groter, namelijk 44x19 omdat de overmaat wordt omgeslagen en onder de schutbladen wordt ver­borgen. Dan heb je dus een geschikte foto nodig die minstens 4000 pixels breed is en dat haal je zelfs met een 12 megapixel camera maar net.
De truc is dan om van de geselecteerde foto (die je uiteraard al netjes hebt gecorrigeerd) eerst een “stapel-collage” te maken om wel voldoende pixels te krijgen (zie Formaat vergroten) en daar dan vervolgens een strook uit te snijden die je op de verhouding 44/19 hebt ingesteld. Die uitsnede exporteer je dan in “origineel formaat” en dat “brede bestand” kun je dan uploaden naar het ontwerpprogramma voor je fotoboekje.

Op deze bewerkingsstappen kom je alleen maar als je een programma zoals Picasa grondig kent en dat geldt altijd, want anders wordt het aanmodderen – ook met andere programma’s. Los daarvan geldt dat je na gebruik alle tussenstappen kunt opruimen - ook dat hoort erbij.