Tips tele-objectieven

Techniek = stil houden

Het moeilijkste in het gebruik van teleobjectieven is het stilhouden van zo'n ding. Hilarisch zijn de momenten dat ik ga fotograferen op plaatsen waar veel would-be "wildlife photographers" samenkomen zoals in zoo's met grote inheemse roofdieren. Daar staan dan een tiental mensen met soms gigantische tele's,.... waarvan sommigen op een statiefje waarop ik bij wijze van spreken nog geen flits op zet.

Dus: wil je mooie en scherpe foto's maken moet die tele rotsvast onbeweeglijk zitten. Vergeet het maar van uit de hand te fotograferen, tenzij met een heel snelle sluitertijd. En dat heb je toch zeker een paar keer in je leven.

Rijstzak

In sommige gevallen is een statief niet handig. Kies dan voor het gebruik van een rijstzak. Een gewone stoffen zak, een klein kussentje als het ware, gevuld met ee n korrelige materie : plastic korreltjes, bonen, rijst, vogelzaad. Ik heb de mijne al met van alles gevuld. Want als je er een maakt met een velcro-sluiting kan je die leeg meenemen en op reis ter plaatse vullen. Zo'n rijstzak moet toch al gauw 1,5 tot 2 kilo wegen. Welke stof maakt niet uit. Ik heb een supergecamoufleerd zakske, maar mijn vriend Hugo heeft er één met een of ander rood ruitjesmotief (zie hierboven, ikke met Hugo's rijstzak en een schildpad) en de foto's zijn even mooi. Ok, je hebt een statief dat zwaar genoeg is of een rijstzak en vuile kleren aan.

Lees op deze website alles over statieven en hun eigenschappen. Hier worden bijvoorbeeld ook Manfrotto statieven besproken.

Hoe maak ik de foto?

1) Probeer je statief niet helemaal uit te schuiven. Hoe korter je statief hoe stabieler, vooral als je statief geen superzwaargewicht is. Ga liever door de knieën. Als je een rijstzak gebruikt leg hem dan op iets stabiels zoals een dikke weidepaal, een rotsblok, boomstronk of op de grond.
2) Kies een mooie compositie. Het kiezen van sluitertijd en diafragma zou je al moeten kunnen. Dat wordt in vroegere hoofdstukken besproken.
3) Draai je statiefkop goed vast. Of duw je lens goed vast in je rijstzak.
4) Bij sluitertijden tot 1/125 s zou dit genoeg moeten zijn : druk voorzichtig af.
5) Bij langere sluitertijden zijn bijkomende trucjes nodig:

Het beste is het plaatsen van een éénbeenstatief onder je camera (bij goede tele's zit er immers een statiefaansluiting aan de lens). Dat bijkomend statiefje mag zelfs vrij licht zijn. Twee steunpunten is beter dan één, vandaar dat een rijstzak dikwijls stabieler is dan een statief.
Soms wordt aangeraden te werken met een kabelontspanner. De meningen zijn daarover verdeeld. Uit testen blijkt dat de onscherpte soms nog groter is omdat de hand rond de camera een stabiliserend effect heeft (althans tot een 1/15 s, langer niet).
Een rijstzak op de lens leggen als extra buffer voor trillingen.

Wat fotografeer ik?

Je had het al kunnen raden: nu komt het moeilijkste deel. We willen beestjes voor onze lens, en liefst heel dichtbij! Het probleem is dat dieren onze aanwezigheid eerder doorhebben dan wij hun zien. Op zich is dat niet altijd een probeem. Dieren hebben immers een vluchtafstand. Dat is de afstand waarop ze denken "nu is het genoeg, ik ben weg". Deze afstand hangt af van de soort, maar ook van het individu. Sommige dieren zijn nu eenmaal minder schuw omdat ze bijvoorbeeld heel gewend zijn geraakt aan mensen. Reigers, eenden en eekhoorns in stadsparken zijn gemakkelijker te fotograferen dan soortgenoten die in het wild leven.

Tips voor telewerk

TIP 1: Oefen in gecontroleerde omstandigheden. Begin met vrij tamme dieren te fotograferen. Het kiezen van je compositie, sluitersnelheid, diafragma, vastzetten van je statief, enzovoort kan je best oefenen op beesten die je meer dan een seconde te tijd geven om een foto te maken. Oefen dus in parken, zoo's of andere tamme dieren. Ik doe het dikwijls.
Probeer de dieren zodanig in beeld te brengen dat ze ofwel net in het wild zitten, ofwel dat ze heel duidelijk in gevangenschap zijn gefotografeerd (triestig van tussen een tralies kijkend). Op de standaard dierentuinopnames zit niemand nog te wachten.

TIP 2: Rambo was een soldaat, geen natuurfotograaf. Geweldig grappig zijn de natuurfotografen die steevast in supergecamoufleerde kleing rondhuppelen en die hun "prooi" besluipen van boom tot boom. Heel spannend allemaal, maar het levert maar zeer zelden goede foto's op. Zeg nu zelf, zo'n wild dier is voorzien om elk gevaar zo snel mogelijk te detecteren. Ze ruiken beter en horen beter dan wij. Ik heb eens onderzoek gedaan naar reeën waarbij ik een groepje zag die exact 120 meter verwijderd waren van mij (laser-afstandsmeter). Ik liep op een minuscuul takje en ze sprongen allevijf weg! Op hondertwintig meter! Vergeet het dus maar dat je ze ongemerkt kan besluipen tot op 10 meter om een beeldvullende opname te maken. Een betere methode is het achteloos voorbijlopen van je onderwerp, met een totaal ongeïnteresseerde blik. Zoek geen oogcontact. Loop een beetje te zoeken in de buurt, maar doe onverschillig. Zorg dat je heel langzaam dichterbij komt. De vluchtafstand nader je als het dier duidelijk zenuwachtig begint te doen. Als je dan niet dicht genoeg bent, stop dan even met naderen, en ga zitten of zoiets. Het is mij al een paar keer gelukt zeer dicht bij een dier te komen. Het kost soms een uur of twee, maar een ree benaderen tot op 7 meter loont de moeite, geloof mij. En ik was niet gekleed als Rambo !

TIP 3: Een auto heeft geen benen. De meeste dieren leven in constante doodsangst. Ieder moment kan een predator toeslaan. Predatoren bestaan in verschillende vormen : met vleugels, met vier poten en vlekjes, met twee poten en een dubbelloop,..... maar nooit ter grootte van een flinke struik, zacht brommend en op vier wielen. Dus indien zo'n ding niet té dichtbij komt, is er geen gevaar. Dus, een auto is een ideale schuilhut. Een rijstzak op de rand van je deur met open raam, je tele op je schoot en dan 's morgens vroeg als het rustig is in mooie gebiedjes met veel weidepalen langzaam rondrijden tot er eens een steltloper op een paaltje of zangvogel op de prikkeldraad blijft zitten. De tureluur hiernaast is ook zo gefotografeerd. Probeer bij het langzaam naderen geen onverwachte bewegingen te maken. Zet ook op de goeie afstand de motor af, die maakt teveel trillingen en je beeld zal dan bewogen zijn. Het zal van de eerste keer niet lukken, en van de tweede ook niet. Maar uiteindelijk is dit een vorm van vogelfotografie die relatief weinig inspanningen vergt en qua rendement zeer goed is.

TIP 4: Een schuilhut ook niet. Een schuilhut heeft geen benen, dus is niet gevaarlijk. Ook al zien de beesten je tentje, ze zien er geen gevaar in. Zo’n hutje mag alle kleuren hebben, maar meestal zijn ze goed gecamoufleerd. Dat heeft twee redenen. De belangrijkste is wel dat andere mensen je niet zien, want zo’n tentje heeft een onweerstaanbare aantrekkingskracht op mensen in fluoriserende trainingspakken. Een tweede is dat sommige beesten slecht reageren op iets nieuws in hun omgeving. Maar meestal is er geen probleem. Zo’n schuilhut kan opgebouwd zijn als een iglo-tent, het kunnen ook gewoon vier palen in de grond zijn met een doek over. Sommigen bouwen een complete houten luxehut. Je kan het maken met materiaal uit de omgeving. Je kan een hooimijt of houtstapel omvormen tot schuilhut enzovoort. Gebruik je fantasie. Hieronder drie types van commercieel verkrijgbare tentjes.

TIP 5: Geduld loont. Tja, en dan zit je daar, dubbeltoe geplooid in je tot schuilhut omgevormde houtstapel, net op een mierennest.... Denk niet dat de beesten nu één voor één voorbij gaan paraderen. Dikwijls moet er lang worden gewacht, maar (meestal) wordt geduld beloond. Opnieuw proberen, en nog eens, en nog eens... Zoek daarom ook een plek waarvan je kan verwachten dat de soort die je wil regelmatig passeert. Spreek met mensen die de omgeving goed kennen. Observeer eerst een paar dagen vooraleer je de moeite doet van een hut op te stellen en er dagenlang in te zitten. Maar hou steeds in je achterhoofd dat geen enkele dierenopname vanzelf gaat.